Ngày 03/06/2023, trong chuyến thăm làm việc với Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đã đến thăm Viện Nghiên cứu và Phát triển cây trồng - Học viện Nông nghiệp Việt Nam, động viên, khích lệ nhóm nghiên cứu ngô với những đột phá trong chọn tạo giống ngô thế hệ mới - ngô trái cây.

Bộ trưởng tặng khung tranh kỉ niệm “Chuyện người trồng ngô” và sách cho nhóm nghiên cứu ngô

Đại diện tập thể cán bộ Viện Nghiên cứu và Phát triển cây trồng, TS. Nguyễn Văn Mười - PGĐ phụ trách vô cùng cảm kích trước sự quan tâm đặc biệt của cá nhân Bộ trưởng và Đoàn Đại biểu Bộ NN&PTNT tới những sản phẩm khoa học và công nghệ của Viện, trong đó có những giống ngô ăn liền (ngô trái cây). Bộ trưởng Lê Minh Hoan và Đoàn Đại biểu đến thăm là nguồn động viên to lớn tới cán bộ giảng viên đang công tác tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, cán bộ làm công tác nghiên cứu khoa học của Viện Nghiên cứu và PTCT nói riêng, trong đó có nhóm nghiên cứu ngô.

Nhóm nghiên cứu ngô do GS.TS. Vũ Văn Liết thành lập từ năm 2009. Định hướng nghiên cứu của nhóm là đồng thời phát triển các giống ngô làm thức ăn chăn nuôi (ngô lấy hạt, ngô sinh khối), ngô làm lương thực - thực phẩm (ngô nếp, ngô đường, ngô rau, ngô nổ) và các giống ngô chế biến (nhiên liệu sinh học, rượu, tinh bột ngô, dầu ngô, chế biến mỳ sợi…).

 Làm việc tại một đơn vị nghiên cứu khoa học, nhóm nghiên cứu ngô của Viện luôn mong muốn có thể tạo ra các sản phẩm mới, đáp ứng nhu cầu của người dân trong việc sử dụng thực phẩm giàu dinh dưỡng, tươi ngon, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, tốt cho sức khỏe và tiện dụng. Trong 5 năm trở lại đây, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã chọn tạo và công nhận lưu hành 6 giống ngô trong đó gồm 4 giống ngô thực phẩm dạng hạt nếp trắng: HUA601 (ADI668), MH8 (ADI688), VNUA16, VNUA69, 01 giống ngô thực phẩm dạng hạt nếp tím VNUA141 và 01 giống ngô chăn nuôi VNUA36 (lấy hạt và có sinh khối cao). Các giống VNUA16, VNUA69, VNUA36, VNUA141 được Cục Trồng trọt - Bộ NN&PTNT công nhận lưu hành tại các tỉnh phía Bắc trong năm 2022. Nhóm nghiên cứu ngô đã có những đột phá trong công tác nghiên cứu, chọn tạo, phát triển các giống ngô thế hệ mới - ngô trái cây ăn liền không qua chế biến.

TS. Nguyễn Văn Mười - PGĐ phụ trách Viện NC&PTCT giới thiệu về nhóm nghiên cứu ngô

Để báo cáo chi tiết hơn với Bộ trưởng cùng Đoàn đại biểu, TS. Phạm Quang Tuân - PGĐ Viện NC&PTCT, tác giả chọn tạo giống ngô trái cây đã trình bày tóm tắt quá trình nghiên cứu, chọn tạo giống ngô ngọt ăn liền. Dưới sự định hướng của GS. Liết, nhóm nghiên cứu ngô đã tiến hành thu thập đa dạng nguồn vật liệu ngô ở các địa phương, vùng miền trên cả nước và tiến hành nghiên cứu lai tạo đa dạng các loại ngô như ngô làm thức ăn chăn nuôi, ngô nếp, ngô ngọt… Đến năm 2012, nhận thấy thị trường thay đổi, thị hiếu người tiêu dùng chuyển dần sang  xu hướng thưởng thức, tiềm năng phát triển các giống ngô không chỉ có năng suất, mà phải có chất lượng cao, có các hoạt chất tự nhiên có lợi cho sức khỏe và đơn giản trong khâu chế biến. Xuất phát từ đó, nhóm nghiên cứu đã có ý tưởng sáng tạo ra khái niệm ngô trái cây. Ngô trái cây là loại ngô có chất lượng cao cấp, có thể ăn tươi trực tiếp ở giai đoạn chín sữa mà không cần qua chế biến. Mục đích là khi sử dụng ăn tươi, không qua chế biến nhiệt không chỉ giúp giữ nguyên được những hoạt chất tự nhiên có trong ngô mà còn giúp cho việc bảo quản ngô sau thu được dài hơn. Để có thể ăn tươi trực tiếp mà không cần qua chế biến thì giống ngô này phải có màu sắc bắt mắt, vỏ hạt mỏng, hương thơm đặc trưng mùi sữa ngô, độ ngọt tự nhiên cao, ăn không có vị ngái, dễ tiêu hóa và giàu các hoạt chất tự nhiên có lợi cho sức khỏe người sử dụng (màu vàng giàu Beta-caroten, màu tím giàu anthocyanin…). Như vậy chọn tạo giống ngô này phải hội tụ và kết hợp hài hòa được rất nhiều đặc điểm chất lượng ưu tú. Đây là một việc rất khó đối với các nhà khoa học chọn tạo giống ngô bằng phương pháp truyền thống, không biến đổi gen và đây là mô hình giống ngô thực phẩm cao cấp thế hệ mới, nên đã kích thích sự say mê chinh phục đỉnh cao của nhóm nghiên cứu ngô dẫn đến sự quyết tâm chọn tạo thành công giống ngô này. Để chọn tạo được giống ngô thế hệ mới này, sự đa dạng nguồn gen ngô đóng vai trò cốt lõi.

TS. Phạm Quang Tuân - tác giả chọn tạo giống trái cây, trình bày tóm tắt quá trình nghiên cứu, chọn tạo giống ngô trái cây – ngô ngọt ăn liền

Do vậy, GS. Liết định hướng cho nhóm nghiên cứu tiếp tục thu thập các vật liệu ngô ngoài nước, đa dạng về chủng loại, màu sắc và chất lượng để kết hợp với nguồn gen trong nước, sử dụng phương pháp chọn tạo và lai hữu tính truyền thống để tạo vật liệu khởi đầu phục vụ quá trình lai tạo giống ngô trái cây tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Giai đoạn 2020-2023, Nhóm nghiên cứu đã mạnh dạn đề xuất ý tưởng chọn tạo giống ngô trái cây và được sự ủng hộ của các nhà khoa học trong lĩnh vực chọn tạo giống ngô trong nước, Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Bộ NN&PT cho thực hiện đề tài tiềm năng: “Phát triển nguồn vật liệu phục vụ chọn tạo giống ngô trái cây giàu anthocyanin cho các tỉnh phía Bắc” và “Nghiên cứu phát triển các dòng ngô siêu ngọt”. Kết thúc đề tài tiềm năng: “Phát triển nguồn vật liệu phục vụ chọn tạo giống ngô trái cây giàu anthocyanin cho các tỉnh phía Bắc”, nhóm nghiên cứu đã chọn tạo được nhiều vật liệu ngô trái cây ưu tú. Trên cơ sở kết quả đó, từ đầu năm 2023 Bộ NN&PTNT tiếp tục giao nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài: “Nghiên cứu chọn tạo giống ngô đường ăn tươi (ngô trái cây) giàu anthocyanin cho các tỉnh phía Bắc”. Kết thúc các thí nghiệm vụ Xuân 2023, nhóm nghiên cứu đã thu được nhiều kết quả, trong đó đã chọn lọc ra được ba giống ngô trái cây triển vọng (một giống ngô trái cây tím và hai giống ngô trái cây có hạt màu trắng). Trong thời gian tới nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục đánh giá, hoàn thiện công nghệ nhân duy trì bố mẹ, sản xuất hạt lai F1 và làm các thủ tục công nhận lưu hành cho các giống ngô trái cây thế hệ mới này.

GS.TS. Vũ Văn Liết báo cáo thêm với Bộ trưởng về công nghệ lõi trong chọn tạo giống ngô trái cây và những khó khăn sắp tới khi công nhận giống ngô mới này

Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường, Bộ NN&PTNT Nguyễn Thị Thanh Thủy góp ý cho cách thức để có thể công nhận giống ngô mới

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan phát biểu khích lệ, động viên nhóm nghiên cứu ngô

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Lê Minh Hoan chỉ đạo: Sản phẩm khoa học và công nghệ luôn phải thay đổi, tìm ra được sự khác biệt với những sản phẩm tương tự trên thị trường, từ đó khẳng định thương hiệu riêng. Giống ngô ăn liền (ngô trái cây) là một ví dụ. Trong câu chuyện “Chuyện người trồng ngô”, Bộ trưởng có nhắc, muốn chất lượng ngô nhà mình tốt thì phải cho hạt giống ngô tốt cho các nhà hàng xóm cùng trồng. Điều này có ý là: “Những người muốn được hạnh phúc phải giúp đỡ những người quanh mình hạnh phúc”, “Những người muốn thành công phải giúp đỡ những người quanh mình thành công” và “Giá trị cuộc sống của bạn được đo bằng những cuộc sống mà bạn chạm tới” Bộ trưởng nói.

Viện Nghiên cứu và Phát triển cây trồng

Ảnh: Trung Đức - TTQHCC&HTSV